Hastanemiz Diyetisyeni Hakime AYDIN MURATHAN #4MartObezite Günü hakkında bilgi verdi.
Sağlıklı yaşam için sizde harekete geçin.
4 MART DÜNYA OBEZİTE GÜNÜ
4 Mart Dünya Obezite Günü; insanların sağlıklı bir kiloya ulaşması, bu kiloyu koruması, uygun tedaviyi alması ve obezitenin getirdiği olumsuzlukları tersine çevirmesine yardımcı olmak için pratik çözümleri teşvik etmek amacıyla farkındalık günüdür.
Obezite, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından ‘sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi’ olarak tanımlanmaktadır. Yetişkin erkeklerde bu oranın %15-18’i, kadınlarda ise %20-25’ini yağ dokusu oluşturur. Erkeklerde bu oranın %25, kadınlarda ise %30’un üzerine çıkması durumu obezite olarak tanımlanır. Pratik olarak da beden kütle indeksi (BKİ) değerinin 25 kg/m² ‘nin üzerinde olması fazla kiloluluk, 30 kg/m²’nin üzerinde olması obezite olarak tanımlanır.
Obezite oluşumunda aşırı ve yanlış beslenme ile fiziksel aktivite yetersizliği en önemli neden olarak kabul edilir. Ayrıca; genetik, çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo kültürel ve psikolojik pek çok faktör birbiri ile ilişkili olarak obeziteye neden olabilir. Bununla beraber bazı hormonal ve sendromik hastalıklar da obezite ile sonuçlanır. Ayrıca çocukluk çağındaki obezitenin erişkin yaşlardaki obezite ile ilişkili olduğu görülmüştür. Erişkin dönemde ortaya çıkan sağlık sorunlarının da önlenmesi için çocukluk çağındaki kilonun kontrolü önem taşır.
‘Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017’ raporuna göre Türkiye’de obezite sıklığı; 15 yaş ve üzeri obezite sıklığı %31.5, kadınlarda %39.1, erkeklerde %24.6 olarak tespit edilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütünün açıkladığı 2022 verilerine göre de Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında obezitede ilk sırada yer almaktadır. TÜİK-2022 sağlık verilerine bakıldığında; 15 yaş ve üstü obez bireylerin oranı 2019 yılında %21.1 iken , 2022 yılında %20.2 oldu. Cinsiyete bakıldığında; 2022 yılında kadınların %23.6’sının obez ve %30.9’unun fazla kilolu, erkeklerin ise %16.8’inin obez ve %40.4’ünün fazla kilolu olduğu görülmüştür.
2023 yılında yayınlanan 5.Dünya Obezite Atlası’na göre 2035 yılına kadar dünyanın yarısının obezite veya fazla kilo problemiyle yaşayacağını tahmin edilmektedir. Dolayısıyla çocukluk ve yetişkin obezitesindeki artış üst seviyelerde olup aşırı kilonun öngörülen ekonomik etkisi de oldukça büyük olacaktır. Türkiye’nin de değerlendirildiği rapora göre 2035 yılında yetişkinlerin yarısından fazlası obez olabilir. Raporda özellikle çocuklar ve gençler arasındaki artan obezite oranlarına dikkat çekiliyor ve 2020’deki oranlara kıyasla ikiye katlanması bekleniyor.
Fazla Kilolu Veya Obez Olduğu Belirlenen Çocuğa Veya Ailesine Öneriler
Fazla kilolu olmaya bağlı olarak gelişebilecek ek sorunların taranması gerekir. Bu ek sorunlar şeker hastalığı, kan yağlarında bozulma, karaciğerde bozulma, yüksek tansiyon, bacaklarda kilo yüküne bağlı bozulmalar, kalp damarlarında değişiklikler; kızlarda PKOS, erken ergenlik veya ergenlik gecikmesi olarak sıralanabilir. Eğer kilolu olmaya devam edilirse, bu sorunların gelişme riskinin de artacağı unutulmamalıdır. Fazla kilolu çocuk veya ergene ve ailesine verilebilecek kilo kontrolünü sağlamaya yönelik sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önerilerine uygun bir yaşam tarzı benimsenmelidir.
Çocuklar şeker, şekerli besinler, şekerli içecekler, çikolata, gofret, cips gibi atıştırmalıklarla ödüllendirilmemeli; süt, yoğurt, ayran, taze sebze, meyve gibi besinlerin sağlıklı besinler olduğu bilinmelidir. Dolayısıyla okul çağı ve adölesan dönemde kazanılan doğru beslenme alışkanlıkları yetişkin döneminde yaşam kalitesini arttırır.
Bireylerin Günlük Enerji Alımını Kontrol Etmeleri ve Vücut Ağırlığının Yönetimi İçin Öneriler
-Boy uzunluğuna uygun vücut ağırlığı hedeflenmeli, sağlıklı
vücut ağırlığı korunmalı,
-Yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun olacak şekilde günde 3 ana öğün tüketilmeli, özellikle kahvaltı öğünü atlanmamalı,
-Öğünlerde farklı besin gruplarından çeşitli besinler tüketilmeli,
-Öğünler tüketilirken yemek dışında farklı bir uğraş içinde olunmamalı (televizyon, telefon vb.),
-Öğün aralarında enerji içeriği düşük olan besinler( önerilen porsiyonlarda meyve, sebze, yoğurt) tüketilmeli ve sağlıklı besin seçimine özen gösterilmeli,
-Kan şekerini yükselten yüksek karbonhidrat içeren, toplam ve doymuş yağ içeriği yüksek olan yiyeceklerin (şeker, çikolata, kek, yağlı kremalı yiyecekler ile içeriği bilinmeyen her türde yiyecek vb.) tüketiminden kaçınılmalı,
-Enerji içeriği yüksek olan içecekler sınırlı miktarlarda tüketilmeli. Bunların yerine su, süt, ayran, taze sıkılmış meyve suyu gibi sağlıklı içecekler tercih edilmeli,
-Vücut ağırlığının denetiminde posa içeriği yüksek olan besinler tüketilmeli. Posa tüketiminin artması doygunluğu arttırır, açlığı azaltır (beyaz ekmek yerine tam tahıl ürünleri, pirinç yerine bulgur pilavı, sebze ve meyve sularının yerine sebze ve meyvenin kendisi vb.),
-Yiyecekler iyice çiğnenmeli, yavaş yavaş tüketilmeli,
-Su ve içecek tüketimine özen gösterilmeli, yetişkin birey için günlük su tüketimi 8-10 su bardağının altına düşmemeli,
-Sağlıklı beslenebilmek için haftalık menü planı yapılmalı ve bu doğrultuda alışveriş listesi oluşturulmalı, aç karnına yiyecek ve içecek alışverişi yapılmamalıdır.
Sağlıklı olmak için yeterli ve dengeli beslenme kadar düzenli fiziksel aktivite yapmak da önemlidir. Düzenli yapılan fiziksel aktivite ruh halini olumlu etkiler, stresi azaltır ve daha rahat uyumayı sağlar. Ayrıca sağlıklı vücut ağırlığının sürdürülmesi ve uygun vücut bileşimini sağlanması için gereklidir. Aynı zamanda kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltır. Her gün en az 5.000 adım yapılmalı, zamanla adım sayısı 10.000 adıma çıkarılmalıdır. Yetişkin bir birey haftalık en az 150 dakika orta şiddette veya haftada 75 dakika şiddetli aktivite yapmalıdır. Bunun için günde 30 dakika haftada 5 gün fiziksel aktivite yapma (en azından tempolu yürüyüş) yeterlidir. Çocukluk çağında ise günde en az 60 dakika orta ve yüksek şiddetli fiziksel aktivite yapılmalıdır.
2010 yılından itibaren ülkemizde Türkiye Sağlıklı Beslenme Ve Hareketli Hayat Programı ,Yetişkin ve Çocukluk Obezitesinin Önlenmesi Ve Fiziksel Aktivite Eylem Planı 2019-2023 güncellenerek uygulanmaktadır.
Sağlıklı vücut ağırlığına ulaşmak ve korumak kaliteli bir yaşam sürdürmek için önemlidir.
OBEZİTEYİ YENMEK SENİN ELİNDE
DOĞRU BESLEN, SAĞLIKLI KAL !!!
Hakime AYDIN MURATHAN
DİYETİSYEN
Kaynakça:
1- Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER)-2022
2- Sağlık Bakanlığı-Obezite ve Diyabet Klinik Rehberi
3- Sağlık Bakanlığı-Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı
